Patriota czy lojalista ? Prawda czy fałsz. Kim był Ludwig Zachariasz Cichowicz?

Na stronie 144, w „ Poznańskich impresji autorstwa ” autorstwa Sławomira Leitgeberga czytamy

(…) „ Właścicielem największej w całym zaborze kancelarii adwokackiej i notarialnej był Ludwik Zachariasz Cichowicz ( 1857-1940 ), radca sprawiedliwości za czasów pruskich (…) ” , „ (…) Miał on jednak opinię ugodowca – lojalisty. (…) ” „ (…) W jego kancelarii przy placu Wolności 18 w czasie godzin urzędowania posługiwano się językiem niemieckim ( mimo , że pracowali tu Polacy ), a w dniu urodzin cesarza i przy innych okazjach flagowano okna biura.(…)”

Po uzyskaniu uprawnień notarialnych założył kancelarię przy Wilhelmplatz 18 ( obecnie Plac Wolności) w Poznaniu, w kamienicy nazywanej „Polskim Domem Przemysłowym” fot. poniżej ( zniszczona w wyniku działań wojennych w styczniu 1945 roku, odbudowana w duchu socrealizmu ), gdzie prowadził działalność zawodową do roku 1925, a także pracował jako notariusz przy Sądzie Apelacyjnym w Poznaniu w okresie zaboru pruskiego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości objął stanowisko przewodniczącego Zarządu Polskiej Izby Adwokackiej w Poznaniu, pełnił też funkcję wiceprezydenta powołanej w 1919 Komisji Kodyfikacyjnej RP w Warszawie, a w jej ramach był członkiem Wydziału Cywilnego. W dalszej swojej działalności uczestniczył w organizacji polskiego sądownictwa w Wielkopolsce, wykonywał tłumaczenia dokumentów i przepisów z języka niemieckiego. Został wybrany na stanowisko przewodniczącego zarządu polskiej Izby Adwokackiej w Poznaniu. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia zrezygnował z wszelkich funkcji w 1926 r. Był akcjonariuszem spółki „Bazar Poznański”, Prezesem Rady Nadzorczej Polskiego Banku Handlowego (1921). Zmarł 8 października 1940 w Poznaniu podczas II wojny światowej. Pierwotnie został pochowany na nowym cmentarzu świętomarcińskim przy ul.Bukowskiej (obecnie terenMiędzynarodowych Targów Poznańskich). Podczas wojny grób został ekshumowany i przeniesiony na cmentarz przy ul. Samotnej na Dębcu w Poznaniu. Miejscem upamiętnienia Ludwika oraz jego żony Heleny jest znajdujący się na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu grób ich córki – Wiesławy.

Był żonaty z Heleną z Robińskich działaczką społeczną i ludoznawczynią, z którą miał czworo dzieci – Zuzannę ( ur. 1893 zm. 1893 ) Mieczysława ( ur. 1885 zm. 1885 ) Wiesławę (ur. 1886 zm. 1975) i Zbigniewa (ur. 1890 zm. 1939).

2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Tak pokrótce można by było przedstawić sylwetkę Ludwiga Zachariasza Cichowicza. Stwierdzenie o lojalności wobec władz pruskich, adwokata i notariusza jest tu nieuzasadnione, nie poparte jakimikolwiekfaktami. Ludwik Zachariasz Cichowicz działał na terenie zaboru pruskiego, w okresie nasilenia działań germanizacyjnych w ramach „ Kulturkampf–u ” (wprowadzonego po roku 1871 w momencie powstania II Rzeszy Niemieckiej). Wykształcenie i wiedzę prawniczą w jego przypadku mógł uzyskać jedynie na uczelniach niemieckich. Uzyskawszy wykształcenie i wszelkie pozwolenia rozpoczyna swoja karierę zawodową na terenie Poznania. Na siedzibę obiera pomieszczenia ( na pierwszym piętrze ) w kamienicyprzy placu Wilhemplatz 18 (obecnie plac Wolności 18 ) tuż obok zabudowań Biblioteki Raczyńskich.

Polski Dom Przemysłowy przy placu Wolności 18 w Poznaniu, na początku lat dwudziestych (za zgodą wyd. Księży Młyn Dom Wydawniczy)

Budynek został wzniesiony w roku 1902, jako czteropiętrowy, z rzędem jednakowych , łukowatych okien na pierwszym piętrze, z rzeźbią na górnym frontonie kamienicy dłuta Władysława Marcinkowskiego. Opróczkancelarii notarialnej Cichowicza i prywatnego mieszkania, w budynku w różnych okresach mieściły się także biuraCentrali Rolników, Bank Kratochwill- Pernaczyński, specjalizujący się także w hipotekach wiejskich. Obszernośćkamienicy skupiała także konsulat honorowy Rumunii, reprezentowany przez Stefana Grabskiego (1899 – 1940),popularną „ Grandkę ” – czyli Grand Cafe Restaurant .

Umiejscowienie kancelarii w tej kamienicy dla ugodowca i lojalisty w stosunku władz pruskich nie miałoby miejsca, gdyby inni najemcy wnieśli by sprzeciw do zarządcy budynku, Związku SpółekZarobkowych, nie byłby przyjęty do Towarzystwa Przyjaciół Nauk, zarządzanego przez gorliwychpatriotów. Ludwig Zachariasz Cichowicz z zysków swojej działalności szczodrze sponsorował działalność swojej żony Heleny i córki Wisławy.

W prywatnym domu Cichowiczów podczas uroczystego zebrania w dniu 8 marca 1910 roku, powołano Towarzystwo Ludoznawcze z prezesurą Heleny Cichowicz przy pełnym poparciu polskiej inteligencji, jako przeciwwag na organizowane w Poznaniu zjazdy Niemieckiego Towarzystwa Antropologicznego i Etnograficznego. Dalsza działalność Heleny nie uszła uwadze niemieckiej prasie nacjonalistycznej. Odzyskanie niepodległości w 1918 roku, pozwoliło na szerszą działalność Heleny i jej córki Wisławy napłaszczyźnie patriotycznej i charytatywnej w sferze kulturowej. Działalność rodziny została przerwana z przyczyn naturalnych, jak też związanych z tragedią II Wojny Światowej. Nagła śmierć Helenyw Knocke-sur-Mer w Belgii, dnia 10 września 1929, jest poważnym ciosem w środowisku inteligencji poznańskiej. Opiekę nad dalszą działalnością towarzystwa do 1939 r. przejęła jej córka Wisława. Na początku listopada 1939 roku syn Heleny i Ludwiga, Zbigniew Cichowicz zostaje aresztowany na tereniemajątku rodzinnego w Marszewie i osadzony w więzieniu Pleszewskim, w którym popełnił samobójstwo. Śmierć Ludwiga w dniu 8 października 1940 roku, jest dla Wisławy wielkim ciosem psychicznym, z którego Wisława podniesie się dopiero po wojnie, angażując się w odtworzeniem zbiorów, które uległy całkowitemu zniszczeniu przez okupanta niemieckiego.

Wisława zmarła w zapomnieniu 25 marca 1975 w Poznaniu, kończąc historię rodzinny Cichowiczów, znaną z działalności jako „ Salon Cichowiczów”.