Historia i ciekawostki związane z obchodami Święta Niepodległości

Defilady, przemówienia, wieńce, rekonstrukcje, spektakle, pochody – 11 listopada w Polsce jest dniem, w którym na każdym kroku można spotkać biało-czerwone barwy i symbole tego, że świętowana jest ważna data. Wiele osób choć ogólnie kojarzy wydarzenia sprzed 103 lat, nie wie dlaczego akurat ten dzień wybrano na świętowanie rocznicy ani jak przez lata zmieniała się forma celebrowania niepodległości. Porozmawialiśmy o tym z prof. Przemysławem Matusikiem, który był gościem programu „Hej Poznań”.

Jak wyjaśnił historyk, 11 listopada jest tak naprawdę datą umowną i dotyczy całego „kompleksu wydarzeń”. Jak przypomniał, struktury państwa polskiego zaczęły się kształtować już ok. 1916 roku poprzez utworzenie Rady Regencyjnej. W październiku 1918 roku Rada ogłosiła swoją separację od okupanta deklarując, że nie uznaje niemieckiego zwierzchnictwa.

Niestety, okazało się jednak, że Rada Regencyjna miała zbyt niski autorytet społeczny, by mieć wystarczającą siłę do wyzwolenia się spod okupacji.

Istotnym wydarzeniem był powrót Józefa Piłsudskiego do Warszawy, co nastąpiło 10 listopada 1918 roku. Powrócił on po internowaniu jako symbol bezkompromisowych dążeń wolnościowych. Jego przybycie uznaje się za przełomowy moment w drodze dowolności Polski.

Jeszcze w dniu przyjazdu rozpoczął rozmowy z Radą Regencyjną, a 11 listopada przejął władzę nad wojskiem. Właśnie dlatego to ta data uznawana jest za tę, która była momentem uzyskania niepodległości. Co więcej, tego samego dnia podpisano rozejm w Compiegne, który kończył działania wojenne I wojny światowej. Dwa istotne czynniki sprawiły, że do dziś 11 listopada uznawany jest za dzień odzyskania wolności.

Pierwsze obchody rocznicowe odbyły się już w 1919 roku. Jak wskazął jednak prof. Matusik, w latach 20. święto było celebrowane głównie w kręgach wojskowych. Co więcej, początkowo było uznawane przez przeciwników sanacji za święto partyjne.

Oficjalnie 11 listopada został ustanowiony świętem państwowym dopiero w 1937 roku. Po II wojnie światowej, gdy władzę przejęli komuniści zniknęło ono jednak z kalendarza zastąpione świętowaniem 22 lipca.

Dopiero w 1978 roku demokratyczna opozycja zaczęła przypominać o wydarzeniach 11 listopada i na nowo, stopniowo, rocznica zaczyna być świętowana na szerszą skalę. Było to możliwe dzięki dążeniom wolnościowym Polaków. Duże znaczenie miała także Solidarność, która włączyła się w świętowanie niepodległości 11 listopada.

Podczas programu Piotr Szulc spytał także o współczesne świętowanie. Jak wskazał, wydaje się, że wydarzenia mające miejsce w ostatnich latach w Warszawie nieco zaburzają obraz tego święta.

Profesor przyznał, że może to być w pewnym stopniu analogią do wydarzeń z czasów sanacji. Jednocześnie zauważył, że wydarzenia warszawskie nie zaburzają większości Polaków tego dnia. Wskazał, że 11 listopada to z jednej strony oficjalne celebrowanie z przemówieniami, składaniem kwiatów czy defiladami, ale z drugiej to także inicjatywy podejmowane przez samych Polaków, które są dowodem na to, że Naród chce się cieszyć tym świętem. Wskazał tu m.in. biegi niepodległościowe organizowane w całym kraju jako forma upamiętnienia oraz świętowania niepodległości. Polacy sami także wywieszają polskie flagi.

Więcej na temat historii Święta Niepodległości i ciekawostek z nim związanych można wysłuchać w wywiadzie z profesorem.